Gíao sư Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư TP HCM cho biết dù đã đầu tư nhiều cho việc phòng chống bệnh nhưng Việt Nam vẫn phải đối mặt với gánh nặng các bệnh không lây nhiễm đang ngày càng gia tăng. Tại Việt Nam ước tính năm 2012 cả nước có 520.000 ca tử vong các loại, trong đó 73% là các bệnh không lây nhiễm, chủ yếu là các bệnh ung thư, tim mạch, phổi mạn tính và đái tháo đường.

Tỷ lệ mắc ung thư có xu hướng gia tăng nhanh ở phần lớn các nước trên thế giới. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhận định đây là nạn dịch đã xảy ra trong hiện tại. Ước tính mỗi năm trên toàn cầu có hơn 14,1 triệu người mới mắc và 8,2 triệu người chết do ung thư, trong đó gần 70% là ở các nước đang phát triển. Hiện khoảng 23 triệu người đang sống chung với ung thư. Nếu không có các biện pháp can thiệp kịp thời thì con số này sẽ lên tới 30 triệu vào năm 2020.

Người dân chờ khám bệnh tại Bệnh viện Ung bướu TP HCM. Ảnh: Lê Phương.

Tại các nước phát triển, ung thư là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai sau tim mạch. Ở các nước đang phát triển, ung thư đứng hàng thứ ba sau bệnh nhiễm trùng, ký sinh trùng và tim mạch. Ung thư phổi là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nam giới toàn cầu. Ở nữ, ung thư vú là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở các nước phát triển và ung thư cổ tử cung là nguyên nhân hàng đầu ở các nước đang phát triển. Ung thư dạ dày là nguyên nhân gây tử vong hàng thứ hai ở cả hai giới.

Năm 2010 ở Việt Nam có 126.307 ca ung thư mới mắc ở cả hai giới, trong đó hơn 54.000 nữ và 72.000 nam. Ước tính trong năm 2020 sẽ có ít nhất gần 200.000 ca ung thư mới mắc. Tỷ lệ mắc mới ung thư ở nam là 101.000 ca. Dẫn đầu là ung thư phổi, sau đó đến dạ dày, gan, đại trực tràng, thực quản, vòm, hạch, máu, tiền liệt tuyến... Tỷ lệ mắc mới ở nữ là 83.385 ca, nhiều nhất lần lượt là ung thư vú, dạ dày, phổi, đại trực tràng, cổ tử cung, giáp trạng, buồng trứng...

Hiện tỷ lệ hiểu biết cơ bản đúng của người dân về ung thư còn rất thấp. Kết quả nghiên cứu gần đây tại 12 tỉnh thành cho thấy 67,2% số người được hỏi cho rằng ung thư là bệnh nan y, việc phát hiện sớm muộn gì cũng thế. 35,8% người nghĩ ung thư nếu đụng dao kéo vào sẽ di căn sớm và chóng chết. Việt Nam đang đặt mục tiêu đến năm 2020 khoảng 70% người trưởng thành hiểu biết đúng về bệnh ung thư.

Tổ chức Y tế thế giới xác định phòng ngừa là chiến lược dài lâu có hiệu quả kinh tế nhất để kiểm soát ung thư. Hiệp hội Quốc tế Phòng chống ung thư cho biết "có thể phòng ngừa 40% tất cả các ung thư". Phòng ngừa làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư, bớt đi số ca ung thư mới, từ đó giảm gánh nặng ung thư. Một số yếu tố nguy cơ cao gây ung thư theo WHO là:

- Khói thuốc lá.

- Tăng trọng hoặc béo phì.

- Ăn không lành, ít trái cây và rau củ.

- Thiếu vận động thân thể.

- Uống rượu nhiều.

- Nhiễm HPV theo đường tình dục.

- Nhiễm HBV và HCV.

- Bức xạ ion hóa và tia UV.

- Các ung thư nghề nghiệp.

- Ô nhiễm môi trường thành thị.

- Khói bụi trong nhà do nấu nướng với nhiên liệu rắn.

Các chuyên gia khuyến cáo cần làm giảm xuất độ ung thư bằng cách kiểm soát hoăc loại bỏ sự phơi nhiễm các yếu tố nguy cơ hoặc gia tăng sự đề kháng cá nhân với các yếu tố nguy cơ này bằng văcxin hoặc hóa phòng ngừa. Việc tầm soát phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm đóng vai trò quan trọng trong hiệu quả điều trị bệnh. Cần xây dựng lối sống lành mạnh với dinh dưỡng và vận động hợp lý, duy trì cân nặng lý tưởng.

Lê Phương